Kanał oczystkowy

Kanał oczystkowy (niem. Löschgrube = dół do gaszenia) to wykop wewnątrz torowiska służący do szlakowania parowozu. Szlakowanie polega na opróżnieniu popielnika pod paleniskiem parowozu z resztek spalonego węgla (szlaki). Parowóż wjeżdżając na kanał oczystkowym zatrzymuje się na nim takiej pozycji, aby otwór popielnika znajdował się bezposrednio nad umieszczonym wewnątrz kanału wózkiem (pojemnikiem), do którego zostanie zrzucona szlaka. Spadająca do wózków szlaka jest zalewana wodą, aby zagasić niedopalone jej resztki. [FOTO 1, 2, 3 ] Kiedy parowóz zjedzie z kanału oczystkowego odsłoni znajdujące się w dole wózki ze szlaką, które sa następnie wyciągane suwnicą i opróżniane bezpośrednio przy kanale, skąd póżniej wywozi się szlakę. [FOTO 1, 2, ]Przy kanale oczystkowym znajdują się obecnie dwa dźwigi służące do nawęglania oraz żuraw wodny, przy pomocy którego nalewa się wodę do tendra. Kiedyś pracowały tu trzy dźwigi węglowe. Wjażdżając na kanał od strony stacji widać betonowy cokół, na którym stał do roku 1999 najstarszy dźwig węglowy z 1907 roku. Niestety został on zburzony, a właściwie zerwany z cokołu stalową liną obwiazaną wokół dźwigu, a przymocowaną z na drugim końcu do parowozu! [Bez komentarza] Obecnie trwają starania zmierzające do jego odbudowy.

Na kanale oczystkowym dokonuje się także doboru wody (wodowanie parowozu). Służy do tego celu żuraw wodny. Kiedy parowóz znajdzie się w zasięgu ramienia żurawia, obraca się je tak, aby jego wylot był umiejscowiony nad tendrem, do którego wlewa się wodę. Woda jest tłoczona do żurawia z pobliskiego Jeziora Berzynskiego przez znajdujacą się za szopą wieżę wodną. W większości parowozów wodę do tendra wlewa się do otworów umiejscowionych z jego boku, schowanych pod uchylną klapą. W parowozach Tr5-65 i Ok1-359 wodę wlewa się przez otwór, który znajduje sie w tylnej części tendra. Zapas wody w tendrze może sie wahać od 7m3 (TKi3)do 32m3 (Pm36). Dla porównania do wanny wlewamy średnio 200 litrów! Zapas wody 25m3 starcza na przejechanie ok 100 - 150km. Obecnie czynne żurawie wodne znajdują się tylko w Wolsztynie i Poznaniu. Podczas przejazdów specjalnych z dala od Wolsztyna i Poznania wodę dla parowozu musi dowozić w cysternie straż pożarna [FOTO 1, 2]. Aby zapobiec osadzaniu się kamienia kotłowego do wody dodaję się sodę kaustyczną. Zimą kiedy na dworze temperatura spada znacznie poniżej zera przy żurawiu ustawia się rozpalony koksownik, który ma ogrzewać znajduąjacą sie wewnatrz kolumny żurawia wodę. Kiedyś wodę ogrzewał specjalny piecyk zamontowany przy kolumnie żurawia.

Po wyszlakowaniu i wodowaniu parowóz podjeżdżą pod dźwig węglowy, przy pomocy którego do tendra parowozu ładowany jest węgiel. Węgiel jest transportowany taśmociągiem z przyległych do kanału oczystkowego zasiek węglowych (magazy węgla) do małych wózków (rozstaw 600 mm) mieszczących około 500 kg ładunku. Następnie załadowany wózek wciągany jest przez dźwig silnikiem elektrycznym (dawniej ręcznie) do góry. Obrót dźwigu wokół własnej osi i ustawienie wózka z węglem nad tendrem odwywa się do dziś ręcznie. Kiedy wózek znajdzie się bezpośrednio nad tendrem należy wyhaczyć blokującą jego pozycję zapadkę, co spowoduje obrócenie wózka "do góry nogami" i wyspanie węgla do tendra. [FOTO] Następnie pusty wózek spuszcza sie na dół gdzie jest wymienany na drugi wózek załadowany w międzyczasie węglem.

Dobór węgla i wody dokonuje się każdorazowo po zakończonej służbie, tak aby zjeżdżający do szopy parowóz był wyposażony i gotowy do następnej służby. Oprócz starych dwóch nadal czynnych dźwigów węglowych w Wolsztynie znajduję się także spalinowo-elektryczny dźwig EDK80/1 produkcji NRD poruszajacy się na szynach, który znacznie usprawnia i przyspiesza nawęglanie. Zobacz film z parowozem Pt47-65, który zjeżdża przed kanał oczystkowy i jest naweglany dźwigiem EDK.

Kanał oczystkowy dostarcza wiele możliwości do wykonania niepowtarzalnych zdjęć zwłaszcza w porze nocnej podczas szlakowania parowozu. Rozżarzona, spadająca z popielnika szlaka, wygląda niczym spływająca lawa. Wprawne oko, długi czas naświetlania i oczywiście solidny statyw to podstawa udanych zdjęć nocnych.